Persoonlijk bijbellezen

‘Ik wil wel in de Bijbel lezen, maar…’ Uit een onderzoek dat de HGJB een aantal jaren geleden deed, bleek dat er heel wat jongeren zijn die er zo in staan. ‘Ik wil wel, maar’… ‘ik kan m’n hoofd er niet goed bijhouden’, ‘ik lees niet echt bewust’ of ‘ik zou het meer in de praktijk willen toepassen’. Naar aanleiding van dit onderzoek heeft de HGJB toen de zogenaamde SOLVAT-methode ontwikkeld, met daarbij veel oefenmateriaal. Sindsdien hebben we vaak gehoord dat dit voor jongeren (én ouderen) een eye-opener was. Alleen… we horen ook regelmatig dat het niet altijd meevalt om het vol te houden, ook zonder oefenmateriaal. Een nieuwe impuls is nodig!

 

Natuurlijk zijn jongeren er in de eerste plaats zelf verantwoordelijk voor hoe ze de Bijbel lezen. Toch zullen we allemaal (h)erkennen dat het staat of valt met het voorbeeld van mensen in hun omgeving. Leiders, ouders en andere jongeren moeten het voordoen en het blijven uitleggen!

 

Jong geleerd

 

We kunnen niet vroeg genoeg beginnen met bijbellezen. Het voorbeeld-geven begint dus al in de kindertijd. Als ouder kun je dan makkelijk aansluiten bij de nieuwsgierigheid die kinderen van nature hebben. Wanneer wij dan duidelijk maken en voordoen dat persoonlijk lezen normaal is, onmisbaar voor een christen, dan is dat een goede basis voor later. Het wordt natuurlijk wel moeilijk als we het van onze kinderen wel vragen, maar er zelf niet aan ‘toekomen’. Kinderen en jongeren stimuleren om persoonlijk de Bijbel open te doen, is niet vrijblijvend. Het biedt een mooie kans om het desnoods zelf weer met nieuwe vreugde te gaan (voor)doen.

Uiteraard snappen jonge kinderen minder van teksten dan ouderen. Maar onderschat hen daarin niet. Tegelijk zal het lezen zich vaak nog afspelen op het niveau van begrijpend lezen en feitenkennis. Help kinderen sowieso bij het oefenen in een ritme: een moment op de dag waarin ze even met God alleen zijn.

 

Vragen stellen

 

Eén van de meest belangrijke dingen waar we jongeren mee kunnen helpen, is dat we hen leren vragen te stellen. Of beter gezegd: dat we kinderen niet afleren om vragen te stellen aan/over een bijbelgedeelte! Kinderen hebben het op een heel natuurlijke manier in zich om vragen te stellen: ‘Waarom moest Petrus zo huilen?’, ‘Wat is een denarie?’ Je kunt die houding stimuleren óf haar de kop indrukken, bijvoorbeeld door er geen tijd voor te nemen, of door bij elke vraag alleen gericht te zijn op het ‘juiste’ antwoord (geen gesprek). Het is mooi als kinderen het vragen stellen aanleren als een natuurlijke houding bij het lezen van de Bijbel.

Door het stellen van vragen aan een bijbelgedeelte of -tekst worden jongeren geholpen om zich in een bijbelgedeelte te verdiepen. Zo gaan ze ‘als vanzelf’ op zoek naar de boodschap die er voor henzelf in besloten ligt. Om het stellen van vragen te stimuleren, heeft de HGJB een aantal ‘leessleutels’ verzameld en op een rij gezet. Eigenlijk is elke leessleutel een manier om vragen te stellen aan een bijbelgedeelte. Het is misschien wel de meest kenmerkende fase van de SOLVAT-methode (met de V van Vragen stellen. Bij verschillende bijbelgedeelten, maar ook bij verschillende jongeren, helpen verschillende leessleutels.

• Kijk, hoe je als je met de Bijbel bezig bent, thuis of in het jeugdwerk, jongeren maximaal kunt stimuleren om een vraag aan of naar aanleiding van het gelezen gedeelte te stellen. Oefen hierin vooral eerst zelf.

 

Wat (bijna) altijd werkt

 

Wie bekend is met de SOLVAT-methode, weet dat de HGJB daarbij tien verschillende leessleutels aanreikt, bijvoorbeeld: ‘Kies één vers dat je persoonlijk aanspreekt’, of: ‘Welk gevoel roept dit gedeelte bij je op?’ Het zijn geen regels waaraan je je moet houden, maar tips of handreikingen waar je je eigen gang mee kunt gaan (kiezen, variëren, combineren). In de praktijk blijkt dat laatste nogal eens lastig te zijn: ‘Als ik een leessleutel aangereikt krijg, werkt het uitstekend, maar hoe kies ik nou zelf een passende leessleutel? Dat lukt me vaak niet!’ Het is goed om daar in de begeleiding aandacht voor te geven, bijvoorbeeld met een paar aanvullende ‘tips’:
 

• Benoem dat het aankomt op oefenen! Probeer gewoon een leessleutel uit en kijk of deze ‘werkt’. Is dat niet het geval, probeer dan een andere. Gaandeweg ontwikkel je hierin meer vaardigheid en wordt het kiezen makkelijker.
• Leessleutels die bijna altijd werken als het gaat om inzicht in wat er staat, zijn die van ‘Structuur bekijken’ en ‘God ontdekken’. Bij de eerste maak je drie kolommen, voor 1. Wie, 2. doet wat en 3. zegt wat. De andere komt erop neer dat je jezelf afvraagt: ‘Wat zegt dit gedeelte over God? Wat doet Hij, wie is Hij, hoe laat Hij zich zien?’ Je kunt dat bijvoorbeeld uitbreiden met de vraag: ‘Wat zegt dit gedeelte over de mens?’
• Wil je ontdekken wat de betekenis van een bijbelgedeelte voor jezelf is, dan kun je bijna altijd de leessleutel 4 x B toepassen. Het betekent dat je jezelf (naar aanleiding van het bijbelgedeelte) de volgende vier B-vragen stelt: wat wil ik Bedenken (onthouden), waarvoor wil ik God Bedanken, wat wil ik Belijden en waarvoor wil ik Bidden?
• Wie een geschiedenis leest, kan bijna altijd uit de voeten met de leessleutel ‘Inleven’. Daarbij verplaats je je al lezende in het bijbelgedeelte: wat gebeurt hier, wat wordt er gezegd, enz. Vervolgens vraag je je af: wat zou ik in deze situatie gedacht, gedaan of gezegd hebben?

Het is handig om dit soort dingen steeds weer te benoemen, zodra er gelegenheid voor is (bijvoorbeeld in het jeugdwerk: ‘We gebruiken deze leessleutel omdat het een geschiedenis is waarin veel gebeurt. Als je voor jezelf zo’n geschiedenis leest, kun je dat ook doen!’). Zo help je jongeren de methode te begrijpen en toe te passen.