Op Toonhoogte 2025 – vernieuwd én vertrouwd 

De wereld van de christelijke muziek is voortdurend in beweging. In het afgelopen decennium is er veel nieuwe christelijke muziek verschenen, internationaal en Nederlandstalig. In de snelheid van deze ontwikkeling heeft de HGJB een belangrijke opdracht: kritisch luisteren naar de inhoud van deze muziek en zoeken naar verbinding tussen nieuwe christelijke liederen en het jeugdwerk in de gemeente. 

Muziek als spiegel van jongeren 

Uit het rapport Jeugdtrends 2024 van verschillende christelijke jeugdorganisaties blijkt (opnieuw) dat muziek een grote rol speelt in het leven van jongeren. Muziek zorgt voor ontspanning, maar beïnvloedt ook hoe jongeren de kerk ervaren; het staat zelfs op de tweede plaats van aspecten die bepalend zijn voor hun betrokkenheid op de kerkdienst en de kerkelijke gemeente. Deze invloed is in de afgelopen tien jaar alleen maar gegroeid, als gevolg van verschillende ontwikkelingen. 

• Jongeren zijn op zoek naar hoop en houvast in een wereld waarin veel gebeurt en waar problemen zich opstapelen. Zij voelen zich onmachtig  daar iets tegen te doen. Muziek is een uitingsvorm om gevoelens en gedachten hierover een plaats te geven. Er zijn christelijke muzikanten en artiesten die daarop aansluiten in hun muziek. Het risico ervan is dat daardoor een therapeutisch godsbeeld doorgegeven wordt: God is altijd nabij, ongeacht wat er in het persoonlijke leven of in de wereld gebeurt. Je hoeft maar te roepen: Hij hoort en Hij komt. Veel christelijke muziek is hierdoor troostrijk, maar neigt daarmee ook naar eenzijdigheid.  

• Digitalisering heeft muziek nóg dichter bij jongeren gebracht. In de afgelopen tien jaar hebben streamingsdiensten de koppositie van muziekverspreiding door digitale downloads en cd-verkoop overgenomen. Jongeren zijn niet gebonden aan een muziekdrager met beperkte muziekkeuze, maar hebben door hun smartphone in een mum van tijd toegang tot de muziekwereld. 
  Tot tien jaar geleden werden muziekkeuzes anders gemaakt: aan welke artiest en welk album besteed je je geld? Nu speelt die vraag niet meer: je hoort muziek voorbijkomen en als het je raakt, ‘favoritiseer’ je een nummer of artiest. Resultaat: er is veel meer christelijke muziek voorhanden. De bijvangst: er is niet direct een ‘natuurlijk filter’ meer op muziek. Bovendien maken streamingsdiensten ook gebruik van algoritmen die luistergedrag beïnvloeden. Het gevolg: de hoeveelheid muziek maakt het lastiger om (positief-kritisch) te luisteren naar de inhoud ervan. Maar ook: jongeren zijn sneller op de hoogte van nieuwe muziek, waardoor de doorlooptijd óók sneller gaat.
  Toch is er niet alleen kritiek op deze ontwikkelingen. De andere kant is er namelijk ook: de toegankelijkheid van muziek heeft er ook voor gezorgd dat er onder jongeren die onze evenementen bezoeken hernieuwde interesse is voor liederen van generaties geleden. Lichtstad met uw paarlen poorten is daar een voorbeeld van. Dit lied beleeft een ware herleving onder jongeren. 

Geloven door zingen

In het jeugdwerk is muziek veel meer dan een sfeermaker, of iets wat er ‘gewoon bij hoort’. Liederen zijn een krachtig middel in de tot geloofsbeleving en geloofsoverdracht. Daarom staat de HGJB voor liederen die ruimte geven aan beleving – zo heeft God ons ook geschapen – én die woorden geven om daar bovenuit te zingen.  Onze traditie leerde en leert ons om God de eer te brengen, om het geloof ‘in te zingen’ en om gemeenschap te ervaren. Ons zingen sluit aan bij het loflied door de eeuwen. Met Op Toonhoogte 2025 biedt de HGJB opnieuw een liederenbundel die jeugdwerk, gemeenten en gezinnen ondersteunt in dit doel.

Zorgvuldige selectie

In de afgelopen tijd heeft de HGJB – met hulp van jongeren, musici, leerkrachten, predikanten en theologen uit haar bestuur en achterban –  liederen voor de nieuwe uitgave van Op Toonhoogte op (theologische) inhoud en zingbaarheid geselecteerd. Drie aandachtspunten lichten we eruit: 

1. Verbinding tussen tradities
   Op Toonhoogte 2025 onderscheidt zich opnieuw van andere bundels in het verbinden van verschillende liedtradities: psalmen, geestelijke liederen, recente christelijke muziek (in lijn met Kol. 3:16). In veel categorieën zijn nieuwe liederen toegevoegd. Bij de categorie Psalmen en psalmliederen zijn meer psalmen vertegenwoordigd dan eerdere edities. Daarbij is ernaar gestreefd om de diversiteit in psalmcategorieën duidelijker naar voren te brengen. Naast psalmen uit de vertrouwde Oude en Nieuwe Berijming hebben ook diverse (onbekendere) psalmen in de Nieuwe Psalmberijming een plek in de bundel gekregen.  

 2. Generatie-overstijgend gebruik
In de liedkeuze is rekening gehouden met het generatie-verbindende karakter van de bundel: de bundel is bedoeld voor het jeugdwerk, maar wordt ook in de breedte van het kerkelijke gemeentewerk en in gezinnen gebruikt. In de samenstelling van de bundel wordt dat op meerdere manieren duidelijk:  

• Veel jongeren vinden het bijvoorbeeld belangrijk dat liederen ook in het Engels gezongen kunnen worden. Daarom is bij verschillende Nederlandse vertalingen van liederen het Engelstalige origineel opgenomen. Ook zijn er nieuwe Engelstalige liederen opgenomen.    

• Er zijn bovendien niet alleen recente liederen aan de bundel toegevoegd. Het eerdergenoemde welbekende lied Lichtstad met uw paarlen poorten verschijnt bijvoorbeeld ook in Op Toonhoogte 2025. Daarnaast zijn er ook enkele Engelse hymnes in de bundel opgenomen. 

 3. Kinderliederen 

Er is extra aandacht besteed aan de categorie Kinderliederen. Deze liederen hebben, nog meer dan andere categorieën, vaak een eenzijdig mens- en godsbeeld: het gaat goed en je wordt blij als je de Heere Jezus volgt. Mogelijk heeft dat bijgedragen aan de ontwikkeling dat in het jeugdwerk, maar ook op christelijke basisscholen, steeds vaker liederen aangeleerd worden van bijvoorbeeld Sela, om zo evenwicht aan te brengen in de liedkeuze voor kinderen. Bij de selectie van nieuwe liederen is daar rekening mee gehouden. Zowel in het algemene aanbod in de bundel, als in de categorieën voor kinderliederen zijn liederen toegevoegd die ook voor kinderen goed zingbaar zijn.  

Samen zingen, samen geloven

De vernieuwing van Op Toonhoogte is een investering in het geloofsleven van jongeren. In een wereld vol meningen en geluiden willen wij jongeren helpen om Gods stem te blijven verstaan – met muziek die tegelijk inhoudelijk en eigentijds is.  Met liederen die jongeren en de generaties boven hen samen verbinden. Want door samen te zingen, leren we samen geloven.