Bijbellezen in de eredienst

We zullen steeds duidelijk moeten maken dat het Woord de centrale plaats heeft in de eredienst. Het is niet vanzelfsprekend dat er zo naar de betekenis van de Bijbel in de eredienst wordt gekeken. Er ligt al snel meer accent op hoe er wordt gepreekt dan op het samen lezen van het Woord. Daarmee wordt een jongere eerder een kritische hoorder en een consument dan een actief ‘meeprekend’ gemeentelid.

Meedoen

Leg in het jeugdwerk, thuis en in de eredienst regelmatig uit hoe bijzonder het is dat God de Aanwezige wil zijn door het middel van een open Bijbel. Dat God zich door letters op papier bekend maakt. Dat bijbellezen niet zomaar een willekeurige tekstlezing is, maar een ontmoeting met de levende God.
 
Voor jongeren is het belangrijk dat ook wordt verwoord wat de betekenis is van het gebed om de opening van het Woord en de verlichting met de Heilige Geest. Laat jongeren zien hoe liederen toewerken naar het lezen van het bijbelgedeelte. De woorden die daarin staan, helpen de jongeren om actief gericht te zijn op het Woord van God.

Meelezen

In de eredienst moeten jongeren ook zien dat het actief meelezen vanzelfsprekend en belangrijk is. Een eigen bijbel is het gereedschap van de jongere in de dienst. De tekst projecteren is dan ook niet de meest handige vorm. Een jongere moet zelf de tekst voor zich kunnen nemen op het moment dat hij of zij dat wil. Ouders en leidinggevenden in de gemeenten zijn hierin uiteraard het voorbeeld.
 
Kijk hoe er in de liturgie van de dienst letterlijk ruimte is om in alle rust de Bijbel te lezen. Hierin kan iemand die erg goed kan voorlezen een hulpmiddel zijn. Hij legt als het ware de woorden in het midden van de gemeente neer. Verder helpt het vermelden van de bijbelgedeelten in het kerkblad enorm. Neem als ouders de rust om thuis aan tafel dat schriftgedeelte al een keer te lezen. Dan kunnen de eerste vragen al geboren worden.

• Oefen met jongeren hoe ze actief vragen kunnen stellen aan een bijbelgedeelte. Door een concrete eigen vraag zullen ze al anders naar de lezing en de prediking luisteren.
• Zorg er als kerkenraad voor dat elke jongere een bijbel in de dienst voor zich kan hebben.

Meeluisteren

Luisteren is sowieso één van de moeilijkste dingen om te leren. Het vraagt aandacht, rust, stilte, willen begrijpen wat er gezegd wordt. Jongeren (en ouderen) kunnen en moeten we hierin trainen. Het jeugdwerk is bijvoorbeeld een mooie oefenplaats. Maar ook in de dienst kunnen mensen geholpen worden bij het actief luisteren. Door relevante vragen aan te reiken die te maken hebben met het gelezen bijbelgedeelte, zal er meer geconcentreerd geluisterd en mee-gemediteerd worden. Het hebben van een vraag als kapstok helpt om geconcentreerd te blijven en zelf langer door te denken over de betekenis van de tekst.
 
Verder is het belangrijk dat jongeren de context snappen van wat er gelezen wordt. Niet iedereen pakt dat uit zichzelf op. De context van het gedeelte zelf en de context van ons eigen leven mogen daarbij even expliciet aan de orde komen. Jongeren ontdekken dan: deze woorden gaan ook over mijn leven.

Meepreken

Het beeld dat in Nehemia 8 wordt geschetst van een aandachtig volk, een lezende Ezra en uitleggende Levieten die tussen de rijen doorgaan, is een prachtige beschrijving van wat preken is. Lezen, horen, woorden laten indalen, met God spreken, vragen stellen, stil worden, meer informatie krijgen, betekenissen snappen, bevraagd worden, toepassen op je eigen leven. Het is een constante wisselwerking tussen de voorganger en gemeente om te begrijpen wat God op dit moment tegen de gemeente wil zeggen. Voorganger én luisteraar doen hun best om Gods woorden te laten resoneren, te herkauwen, te begrijpen en toe te passen. Dit vraagt van de dienaar van het Woord verantwoordelijkheid dat dit proces ook plaatsvindt. Dit vraagt van de gemeenteleden, jong en oud, verantwoordelijkheid om actief mee te doen. Pen en papier erbij, opvallende dingen noteren, doordenken en mediteren op iets wat aangereikt wordt.

• Geef in het jeugdwerk en catechese jongeren tips om actief mee te doen in de kerk. Begin al jong door de kinderen in de dienst mee te laten schrijven. Eerst alleen de feiten, later ook een belangrijke zin of betekenis. Maak het vooral voor doeners praktisch en haalbaar. Beter één belangrijk woord onthouden dan een compleet uitgeschreven preek op papier.

Mee-antwoorden

Het actief meedoen is niet afgelopen als het preken voorbij is. Door de beantwoording in liederen en gebeden krijgen gemeenteleden de ruimte om te verwoorden hoe zij er zelf in en voor staan. Zij gaan met God in gesprek, die net gesproken heeft. Er zijn verschillende eenvoudige vormen om aan jongeren duidelijk te maken dat zij in de hele dienst geen consumenten zijn. Ze horen geen preken aan om vervolgens tot de orde van de dag over te gaan, maar geven concreet antwoord op de aanwezigheid van God. Dit antwoord geven, kan op verschillende manieren. Bied in de gebeden en de liederen als antwoord op de preek ruimte om schuld te belijden, om God te danken, Hem te eren en te loven en een concreet voornemen te verwoorden.
 
Ook de rol van ouders in het gesprek over de dienst is van wezenlijk belang. Hoe kunnen we met elkaar na een dienst het niveau van beschouwen ontstijgen en voorbeelden zijn voor jongeren in het antwoorden? Tenslotte is de eredienst niet vrijblijvend: het Woord wil in ons leven zichtbare sporen van geloof achterlaten.

Tips van/voor een predikant

Enkele aanvullende tips van en voor een predikant…

• Geef voor het lezen van de Bijbel een leesvraag mee, om op te letten tijdens de schriftlezing.
• Geef jongere kinderen (luister)vragen voor de preek en zet de antwoorden op de website van de gemeente.
• Benoem tijdens de preek wat kinderen kunnen opschrijven in hun prekenboekje.
• Verwerk in de preek op welke manier mensen in gedachten bezig zijn geweest met het antwoorden op de leesvraag, zodat ze zichzelf tijdens de preek herkennen in wat de predikant zegt.
• Heb na het lezen van de Bijbel een moment van stilte of muziek, zodat mensen het bijbelgedeelte bewust op zich kunnen laten inwerken.

Prekenschrijfboekjes

Bij Uitgeverij Jes! zijn twee prekenschrijfboekjes beschikbaar die jongeren helpen om actief bij de dienst betrokken te zijn:

• PS I love You too
• PS Nu ik hier toch zit

Bij dit boekje is een bijlage voor predikanten beschikbaar. Deze bijlage geeft handreikingen om onderdelen uit dit prekenschrijfboekje te verbinden aan de zondagse erediensten.